بررسی و تبیین تاثیرات تربیتی پست مدرنیسم (با تاکید بر آرای لیوتار) بر برنامه درسی و نقد آن از منظر شهید مطهری

برنامه درسی، جوهره هر نوع آموزشی است. هدف از این پژوهش بررسی مبانی فلسفی پست مدرنیسم و همچنین لیوتار با تاکید بر عناصر برنامه درسی و تحلیل دیدگاه های انتقادی استاد مطهری پیرامون پست مدرنیسم و برنامه درسی بود. نوع پژوهش کیفی بود. جامعه پژوهش، منابع موجود در زمینه مبانی فلسفی پست مدرنیسم، مبانی فلسفی لیوتار، دیدگاه های تربیتی لیوتار با تاکید بر عناصر برنامه درسی و دیدگاه های انتقادی مطهری پیرامون پست مدرنیسم با تاکید بر آرای لیوتار بود، که به طور هدفمندانه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند و با استفاده از روش تحلیلی، توصیفی به طور مستمر و پیوسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش حاکی از این است که، رویکرد پست مدرنیسم در متافیزیک، عدم اعتقاد به امر متعالی و قائل بودن به چند گانگی جهان است. و در انسان شناسی قائل به هویت های متعدد و فقدان بعد روحانی الهی دانسته و در باب معرفت شناسی به تکثر معرفتی و حقایق متکثر قائلند. و درباره ارزش ها بر تغییر پذیری ارزش ها تاکید داشته، متفکران پست مدرن اخلاق را امری نسبی می دانند که بسته به شرایط متغیر است و شهید مطهری نیز قائل به برخی از ارزش هائی است که متغیرند و با اوضاع و احوال زمان و مکان تغییر می یابند، اما احکام و ارزش هائی هم چون عدالت همیشه اموری ثابت و لا یتغیرند. برنامه درسی را به لحاظ هدف، محتوا، روش، ارزشیابی متغیر می دانند و در مقابل شهید مطهری در متافیزیک قائل به وجود خداوند بوده و جهان را دارای وحدت دانسته و انسان را دارای بدن و روح الهی می داند. درباره معرفت قائل به امکان دست یافتن به حقیقت بوده و در باب ارزش ها معتقد به ارزش های ثابت و متغیر می باشد. ویژگی اخلاق پست مدرن، مرتبط بودن آن با عمل و منفعت و سود است. و از آن جا که در جهان پست مدرن هیچ حقیقت غایی وجود ندارد، اخلاق نسبی می شود و از احکام و ارزش های اخلاقی قداست زدایی شده و در نتیجه معیار خوب و بد اخلاقی خود فرد می شود. همچنین در باب عناصر برنامه درسی پست مدرنیسم و لیوتار و نقد آن از دیدگاه شهید مطهری به این نتایج دست یافتیم که از نظر اندیشمندان پست مدرن و لیوتار، اهداف آموزش و برنامه درسی نسبی و متغیرند و بسته به شرایط و موقعیت ها و همچنین افرادی که در فرآیند آموزشی مشارکت دارند، تفاوت دارند. در حالی که شهید مطهری، هدف نهایی را توسعه اسلام و نیل به سعادت اخروی و دنیوی می داند. برنامه درسی پست مدرن، به طور مشخص محتوای ثابتی ندارد، اما از سوی دیگر شهید مطهری ضمن این که معتقد است شرایط و محیط در تعیین محتوای آموزشی نقش دارند، به این نیز قائل است که سرفصل ها و مسائل ثابتی وجود دارد که باید در محتوای یک برنامه آموزشی مطابق با فطرت انسان به آن ها توجه کرد. روش های آموزش پست مدرن یادگیری مشارکتی، و گفتمان انتقادی می باشد. شهید مطهری هم بر یادگیری مشارکتی و گفتگوی انتقادی تاکید داشت . پست مدرن ها و لیوتار شیوه های ارزشیابی موجود را به طور کامل مردود می دانند و معتقدند که باید خود آدمی هم نسبت به کار خود ارزشیابی به عمل بیاورد. و از نظر شهید مطهری هم شاگرد باید به ارزشیابی خود بپردازد و هم معلم از شاگرد.